Η Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία (Γ.Ψ.) είναι βραχεία ψυχοθεραπεία (20 συνεδριών περίπου) για την αντιμετώπιση κλινικών διαταραχών στο ‘’εδώ και τώρα’’.
Η ερευνητική βιβλιογραφία υποδεικνύει ότι είναι θεραπεία εκλογής για τις Καταθλιπτικές και Αγχώδεις Διαταραχές, με υψηλή αποτελεσματικότητα ενώ ενδείκνυται και στο υπόλοιπο φάσμα των Κλινικών Διαταραχών.
Οι ιστορικές της ρίζες προέρχονται από την εποχή των στωικών φιλοσόφων και κυρίως του Επίκτητου με την βασική του αρχή
‘’δεν είναι τα πράγματα που ταράσσουν τους ανθρώπους, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα’’.
Πολλοί σημαντικοί επιστήμονες ασχολήθηκαν με τον ψυχολογικό αντικατοπτρισμό αυτού του δόγματος.
Η Γ.Ψ. επισημοποιήθηκε και κατοχυρώθηκε από τις κλινικές και ερευνητικές μελέτες του Aaron Beck (“ο ρόλος των γνωσιών στη θεραπεία της κατάθλιψης’’).
Η βασική της αρχή είναι: S – C – R
S: ερέθισμα, C: γνωσίες (σκέψεις, εικόνες, κ.λ.π.), R: αντίδραση
Κύριο εργαλείο της είναι η Σωκρατική μαιευτική μέθοδος.
Η θεραπευτική σχέση βασίζεται στον “συνεργατικό εμπειρισμό’’ όπου
θεραπευτής και θεραπευόμενος γίνονται συνεργάτες εναντίον του κλινικού προβλήματος του θεραπευόμενου.
Ο ρόλος του θεραπευτή είναι μεν παρεμβατικός αλλά κυρίως συνεργατικός. Όχι ερμηνευτικός ή παθητικός.
Οι γνωσιακές τεχνικές στοχεύουν στην αναγνώριση - καταγραφή, αμφισβήτηση και τροποποίηση των δυσλειτουργικών γνωσιών
που είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία της ψυχικής διαταραχής του ασθενούς.
Τα βασικά χαρακτηριστικά της είναι:
- Βραχεία (20 συνεδρίες περίπου)
- Δομημένη: δόμηση των φάσεων της θεραπείας και της συνεδρίας
- Παρεμβατική: με στόχο το πρόβλημα
- Συνεργατική: συνεργατικός εμπειρισμός
- Άμεση στο ‘’εδώ και τώρα’’: εστίαση και παρέμβαση αρχικά στο παρόν πρόβλημα και στη συνέχεια στις γενεσιουργές αιτίες του
- Ανθρωπιστική και αισιόδοξη: παρέχει αισιοδοξία στον ασθενή προάγοντας την αυτονομία του καθώς και την συνειδητοποίηση ότι δεν είναι έρμαιο ασυνείδητων και ανεξέλεγκτων εξωτερικών ή/και εσωτερικών δυνάμεων. Ο ασθενής εκπαιδεύεται τελικά να γίνει «θεραπευτής του εαυτού του».
ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΙΑΚΗΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Η Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία ενδείκνυται ως μονοθεραπεία ή ως συνθεραπεία ή ως και συμπληρωματική θεραπεία στις εξής κλινικές διαταραχές:
- Όλο το φάσμα των καταθλιπτικών διαταραχών
- Όλο το φάσμα των αγχωδών διαταραχών
- Όλο το φάσμα των ιδεοψυχαναγκαστικών διαταραχών
- Διαταραχές του σωματικού συμπτώματος
- Διαταραχές πρόσληψης τροφής
- Διαταραχές ύπνου
- Διπολικές διαταραχές
- Ψυχωσικές διαταραχές
- Σεξουαλικές διαταραχές